هوش تجاری یا هوش کسب و کار (Business Intelligence) که مخفف آن BI است، به مجموعه‌ای از داده‌ها و اطلاعاتی که با ابزارهایی خاص می‌تواند ارزش قابل توجهی را برای سازمان به وجود بیاورد گفته می‌شود. در ادامه مطلب درباره هوش تجاری بیشتر توضیح خواهیم داد، با ما همراه باشید.
تاریخچه هوش تجاری
نمونه اولیه هوش تجاری به سال‌های نخستین اختراع کامپیوتر بازمی‌گردد. درست است که در آن زمان‌ها رایانه‌ها به هوشمندی امروزه نبوده‌اند، ولی می‌توانستند داده‌ها را تجزیه و تحلیل کنند.
هوش تجاری در سال 1989 برای اولین بار به صورت رسمی معرفی شد. در آن زمان هوش تجاری را این گونه معرفی نمودند که، یک فلسفه مدیریتی و ابزاری برای کمک به سازمان‌ها است. با کمک آن اطلاعات پالایش می‌یافته و برای گرفتن تصمیمات مهم و کاربردی استفاده می‌شده است.
اهداف هوش تجاری
یکی از دلایل به کارگرفتن هوش تجاری، ایجاد مزیت رقابتی و افزایش میزان سود دهی سازمان است. البته اهداف دیگری هم وجود دارد، از جمله:
- تهیه‌ی سریع و آسان گزارش‌های کاربردی
- تعیین گرایشات تجاری سازمان‌ها
- پیش‌بینی وضعیت آینده‌ی بازار
- افزایش میزان رضایت مشتریان
- تشخیص به موقع نقاط ضعف و قوت
- کمک به تصمیم گیری سریع‌تر مدیران
- افزایش بهره وری و سودآوری سازمان
- تنظیم صحیح قیمت‌ها و افزایش فروش
- کاهش هزینه‌های نیروی انسانی
مراحل استقرار هوش تجاری
مراحل استقرار هوش تجاری را در زیر توضیح خواهیم داد:
- درمرحله اول منابع داده جمع آوری می‌شوند. این منابع می‌توانند داده‌های انواع پایگاه داده یا اطلاعات نرم افزارهای دیگری را در بر بگیرند.
- در طی فرآیند ETL اطلاعات جمع آوری شده در پایگاه داده تحلیلی بارگزاری می‌شود.
- اطلاعات در قسمت‌های مجزایی به نام داده گاه قرار می‌گیرد.
- هوش تجاری وارد عمل شده و روی اطلاعات طبقه بندی شده نیز تجزیه و تحلیل انجام می‌دهد.
- در مرحله آخر اطلاعات برای انتشار به ابزارهای سطح بالا تحویل داده می‌شود.
چهار نوع کاربر هوش تجاری
کاربران هوش تجاری عبارت‌اند از:
تحلیلگر داده حرفه‌ای
تحلیلگر داده، یک آمار شناس است که باید همیشه در اعماق اطلاعات جستجو کند. سیستم هوش تجاری بینش‌های تازه‌ای را به دست می‌آورد تا استراتژی‌های تجاری منحصربه فردی را گسترش دهد.
کاربران IT
همیشه کاربران IT نقش غالبی در حفظ زیرساخت هوش تجاری انجام می‌دهند.
رئیس شرکت
مدیرعامل می‌تواند بهره کسب و کار را با ارتقاء بهره وری عملیاتی در کسب و کارش افزایش دهد.
کاربران تجاری
کاربران هوش تجاری در تمام سازمان هستند. البته دو نوع کاربر تجاری وجود دارد:
- کاربر هوش تجاری اتفاقی
- کاربر قدرت
کدام کسب و کارها به هوش تجاری نیاز دارند؟
به صورت کلی هر کسب و کاری که اطلاعات قابل اندازه گیری و قابل مقایسه داشته باشد، می‌تواند از هوش تجاری استفاده کند. همانند انواع شرکت‌های تجاری، رستوران‌ها و فست فودها، شرکت‌های خدماتی، شرکت‌های آی تی، شرکت‌های مسافرتی و… .
محدودیتی برای استفاده از هوش تجاری وجود ندارد. زیرا هر کسب وکاری که نیاز داشته باشد تا اطلاعات دقیقی نسبت به میزان سرمایه و سود خود به دست آورد، می‌تواند از هوش تجاری یا هوش کسب و کار استفاده کند.
مدیر هر کسب و کاری با استفاده از این سیستم می‌تواند با کمک داده‌های نهایی همه‌ی زیر مجموعه‌های خود را بروزرسانی کند. شرکت‌های بزرگ می‌توانند اطلاعات را با سازمان‌های زیر مجموعه خود به اشتراک بگذارند. با استفاده از این سیستم، کارمندان می‌توانند به صورت فردی و تیمی، رفتار خود را اصلاح کنند تا مجموعه بهینه‌تر شود.
چطور هوش تجاری را درکسب و کار خود پیاده سازی کنیم؟
همان طور که گفته شد، سیستم BI در کسب و کار دارای مراحلی برای جمع آوری داده‌ها، آنالیز و ارائه است. ولی هر کدام از این مراحل دارای فرآیند پیچیده‌ای هستند که آن‌ها را توضیح خواهیم داد:
- اطلاعات باید برای تیم مدیریت هر سازمان قابل درک و تفسیر باشد و از همان تیم شروع شود. تیم مدیریت مشخص کند که گزارش‌ها از چه روشی و به چه صورتی در اختیار آن‌ها قرار گیرد. مثلا به صورت متن، جدول، نمودار و… باشد. مشخص شود که در گزارش باید به چه مواردی اشاره شود.
- پس از مشخص کردن انتظارات شرکت، تیم پیاده سازی هوش تجاری باید اقدام به طراحی داشبوردهایی کند که قالب آن‌ها در مرحله قبل تعیین شده است. این که چطور مدیر به گزارش‌ها دسترسی داشته باشد در این مرحله طراحی می‌گردد.
- این مرحله چگونگی جمع آوری داده‌ها است. باید اطلاعات را به درستی در اختیار سیستم قرار دهید، زیرا هوش تجاری قرار است پیش بینی انجام دهد، ضعف‌ها را بررسی و دلایل سود و ضررها را شناسایی کند. برای این عمل نیاز است یک پایگاه داده در شرکت راه اندازی شود و همه قسمت‌ها با آن در ارتباط باشد. به این معنی که اطلاعات هر بخش دریک مکان مشخص و ایمن ذخیره شود.
- پس از این که داده‌ها پالایش و ذخیره سازی شدند، نوبت مرحله آزمایشی انجام طرح می‌شود. متخصصان تلاش می‌کنند، دقیق‌ترین فرمول‌ها و برنامه‌ها را برای آنالیز اطلاعات استفاده کنند، تا نتیجه مورد انتظار به دست آید. امکان این که این مرحله چند بار تکرار شود وجود دارد تا به نتیجه مطلوب برسند.
- در مرحله آخر، نتایج بررسی‌ها به همان ترتیبی که در مرحله اول تعیین شد، به نمایش گذاشته می‌شود. این چرخه همواره ادامه دارد و اطلاعات به روز را به داده‌های دیگر می‌افزاید و می‌تواند به صورت آنلاین گزارش هوش تجاری را مشاهده کرد.
مزایای هوش تجاری
هوش تجاری برای هرکسب و کار مزیت‌های متعدد و مختلفی دارد. در ادامه درمورد مزایای آن توضیح خواهیم داد:
گزارش دهی منظم
با توجه به این که یک سازمان دارای بخش‌های مختلفی است، مدیر نیاز به گزارش منظم از همه بخش‌ها دارد. این کار به صورت دستی، هزینه بر و سخت است. هوش تجاری این امکان را به وجود می‌آورد که در هر زمان مدیر بتواند گزارش عملکرد هر بخش را به صورت جداگانه بررسی کند. همچنین می‌تواند گزارشی کامل از عملکرد کل مجموعه را به صورت مستمر مشاهده نماید.
تسهیل در تصمیم گیری
داده‌های آماری در هر زمینه‌ای در دسترس مدیریت قرار دارند، که با توجه به آن‌ها در هر شرایطی می‌توان تصمیم گیری هوشمندانه‌ای انجام داد. به کمک گزارش‌های سیستم می‌توان دریافت که چه چیزی باعث سود و ضرر می‌شود. در نتیجه به تصمیم گیری‌های استراتژیک ختم می‌شود که ممکن است شرکت را موفق یا ورشکسته کند.
افزایش بهره وری
هوش تجاری عوامل سود و ضرر را هم معین می‌کند. با شناسایی عوامل زیان آور در مجموعه می‌توان آن‌ها را حذف یا اصلاح کرد و جلوی ضرر بیشتر را گرفت.
کاهش هزینه‌ها
معمولا نیروی انسانی اضافه یا بدون هیچ کارآمدی بیشترین هزینه مالی را برای شرکت دارد. با پیاده سازی این سیستم می‌توان هزینه‌های وارد شده و افراد را حذف کرد و اطلاعات را با سرعت و دقت بیشتری دسته بندی کرد.
افزایش کیفیت رقابت
رقابت همیشه وجود دارد. فقط زمانی از این رقابت‌ها لذت می‌برید که آمار دقیقی از سود و ضرر، میزان فروش و پیش بینی‌هایی از آینده داشته باشید. در صورتی که بدانید چه کاری باید انجام دهید، رقابت همانند یک بازی خواهد بود.
معایب هوش تجاری
استفاده از هوش تجاری عیبی ندارد، ولی بعضی از عوامل وجود دارد که باعث شکست خوردن بعضی از پروژه‌های مبتنی بر هوش تجاری می‌شوند از جمله:
اطلاعات غیر شفاف
همه‌ی دانش هوش تجاری درهر سازمان به اطلاعاتی که به آن داده می‌شود بستگی دارد. در صورتی که اطلاعات درست ارائه نشود، محاسبات با اشتباه مواجه می‌شوند.
عدم همکاری با هوش تجاری
هوش تجاری و یک سازمان از یکدیگرجدا نیستند و همواره با یکدیگر در تعامل هستند. با توجه به این که هوش تجاری با آنالیز داده‌ها، راهکاری پیشنهاد می‌کند، باید برای سود بیشتر این راهکارها استفاده کرد تا در مراحل بعدی نتیجه مطلوب ایجاد شود. اگر بخش‌هایی از سازمان به داده‌ها توجه نکنند و عمکرد اشتباه خود را ادامه دهند، پیش بینی‌های هوش تجاری دچاراشتباه خواهند شد.
دنبال نکردن اهداف
برای هر پروژه هوش تجاری باید هدفی را معین کرد. هوش تجاری آن هدف‌هایی که برایش تعریف شده است را دنبال می‌کند. در صورتی که افراد سازمان اهداف را نادیده بگیرند یا تغییر دهند، دیگر سیستم درست عمل نمی‌کند. باید اهداف سازمان و هوش تجاری یکی باشد.
اشتباهات در پیاده سازی
سیستم هوش تجاری دارای نرم افزارها و الگوریتم‌هایی است که اگر هر کدام از این برنامه‌ها به درستی اجرا نشوند، می‌تواند باعث گزارشات اشتباهی شود. در مرحله آزمایش باید به دقت همه موارد را چندین بار بررسی کرد.
عملکرد اشتباه بخش اجرایی
هر تصمیم و هدفی نیاز به اجرا شدن دارد تا نتیجه دهد. تیم آی تی یا پیاده سازی هوش تجاری نمی‌تواند هم پیشنهاد بدهد و هم اجرا کند. وقتی این پیشنهادها به نتیجه می‌رسد که توسط مدیران اجرا شوند. همکاری نکردن بخش‌های اجرایی پروژه را به مرز شکست می‌رساند.
نداشتن برنامه ریزی
نداشتن برنامه ریزی کوچکترین کارها را می‌تواند با شکست رو به رو کند. اهداف شرکت باید با یک برنامه ریزی دقیق دنبال شوند.
دانش کم کارمندان
میزان دانش کارمندان معین می‌کند که چه کاری درست انجام شود. کارمندان باید آموزش‌های لازم برای اجرای هوش تجاری را ببینند. در صورتی که با همان دانش قبلی بخواهند کارشان را ادامه دهند، سازمان به اهدافی که دارد نخواهد رسید.
همان طور که در مقاله گفته شد، هوش تجاری مجموعه‌ای از نرم افزارها و ابزار آنالیز داده است، که با بررسی داده‌های یک شرکت می‌تواند میزان سود و ضرر و دلایل آن را تعیین کند. برای پیاده سازی هوش تجاری لازم است کل سازمان همکاری داشته باشند تا به نتیجه دلخواه دست یابند. در این مقاله درباره هوش تجاری، اهمیت هوش تجاری، هوش تجاری در کسب و کار، مراحل هوش تجاری و مزیت‌ها و معایب آن توضیح دادیم. امیدواریم اطلاعات مفیدی را در اختیارتان قرار داده باشیم.
صرافی پرشیا ارز معتبرترین صرافی اصفهان آماده خدمت رسانی به شما مشتریان محترم است.
